Zamknij Dołącz do nas na Facebooku
Momencik, trwa przetwarzanie danych   loading-animation

Dopiero w 1931 roku zlikwidowano ostatecznie pozostałości w Polsce pańszczyzny.

Dopiero w 1931 roku zlikwidowano ostatecznie pozostałości w Polsce pańszczyzny. Dotyczyło to kilkuset osób zamieszkujących na obszarach należących wcześniej do królestwa Węgier będących częścią Austro Węgier przed 1918 rokiem. Na Węgrzech pańszczyznę co prawda też zniesiono (18 marca 1848 r.), ale ówczesny madziarski sejm, który obradował w Bratysławie, chcąc obronić interes szlachty zdecydował się wówczas jedynie na rozwiązanie połowiczne. Uwłaszczenie dostali tylko chłopi, którzy gospodarowali na swojej ziemi od pokoleń. Ustawa nie objęła jednak poddanych siedzących na tzw. kopanicach, czyli tych, którzy dzierżawili ziemię na zasadzie dobrowolnej umowy z panem. W zamian ciążył na nich obowiązek odrabiania robocizny. Pozostawali oni tym samym bez ziemi i nie mieli jak wyżywić swoich rodzin lub też mieli tej ziemi tak mało, że jej plony były zbyt skromne, by starczyły do przeżycia. W obu przypadkach chłopi musieli ponownie poddać się w zależność feudalną. Tak powstała "żelorka". Była to w teorii dobrowolna umowa pomiędzy panem a chłopem. Pan dawał chłopu grunt, na którym mógł on wybudować dom i który mógł uprawiać. Zazwyczaj były to 3 morgi, czyli mniej więcej 1,5 hektara. Do tego szlachcic dostarczał drewno na budulec, paszę dla dwóch krów, które pozwalał paść na "pańskich łąkach", a także dawał chłopom prawo do zbierania jagód i grzybów w pańskim lesie i przywożenia z niego co miesiąc fury drewna na opał. W zamian możnowładca oczekiwał, żeby żelorz pracował dla niego w folwarku. Sejm w Warszawie “Ustawę o likwidacji stosunków żelorskich na Spiszu” przyjął dopiero 20 marca 1931 r., a więc niemal równo 90 lat temu. Na jej podstawie Skarb Państwa poprzez Ministerstwo Rolnictwa wykupił od Salamonów i Jugenfieldów grunty pod domami rodzin żelorzy, ich areał rolny został natomiast uwłaszczony. Ludzie ci wreszcie stali się panami swojego losu z własnym majątkiem. 💡 WIĘCEJ
Głosów
21
(w tym negatywnych:
0
)
dobre
21
przez (PW)
Skomentuj Do ulubionych
Źródło: wiadomosci.onet.pl

Więcej informacji:

  • Pańszczyznę w Polsce oficjalnie zniesiono w XIX wieku, jednak specyficzny rodzaj zależności, zwany żelorką, istniał jeszcze do 1931 roku na ziemiach Spisza i Orawy.
  • Żelorzy podpisywali umowy z szlachcicami, które zmuszały ich do pracy nawet 150 dni w roku w zamian za możliwość zamieszkania na ich ziemi.
  • Zamek w Niedzicy był jednym z ostatnich miejsc, gdzie utrzymywały się relacje przypominające feudalizm, a ostatni żyjący żelorz wspominał ten czas jako pracowity i trudny, z koniecznością płacenia haraczu w formie pracy na rzecz szlachty.
  • Decyzja o zniesieniu żelorki w 1931 roku została podjęta przez Sejm II RP, co oznaczało koniec ostatniego reliktu pańszczyzny na ziemiach polskich.
  • Zależni od żelorki mieszkańcy Spisza i Orawy uzyskali równouprawnienie dzięki wykupie ich ziem przez państwo, co pozwoliło im stać się właścicielami gruntów, które wcześniej uprawiali dla szlachty.
  • Historia żelorki pokazuje skomplikowaną sieć stosunków feudalnych, która długo utrzymywała się dzięki prawnym kruczkom, mimo oficjalnego zniesienia pańszczyzny w innych częściach Polski.
Zobacz następny

Komentarze

Momencik, trwa ładowanie komentarzy   ładowanie…